Bestaan er pasklare formules om een vergeten boek weer in de markt te zetten? Nee, want bij het succesvol revalideren van een ingesluimerd meesterwerk speelt ook een portie geluk mee. Al kan de voorspraak van een bekende auteur wonderen verrichten. Dat beseffen Toine Donk en Daniël van der Meer van het Nederlandse tijdschrift Das Magazin maar al te goed. Op hun intussen roemruchte Literaturfesten in Amsterdam laten ze telkens weer schrijvers aan het woord die naargelang hun luim een boek de grond in boren of de hemel in prijzen.

"In mei 2013 hadden we Charlotte Mutsaers te gast. Twintig minuten lang kluisterde zij het overwegend jonge publiek aan haar lippen met een lofrede op De autonauten van de kosmosnelweg van Julio Cortázar en Carol Dunlop", zegt Van der Meer. Het boek uit 1983 bezit dan ook een zekere cultstatus en beschrijft de trip van de Argentijnse schrijver en zijn echtgenote van Parijs naar Marseille. Niet zomaar een reis, maar een heuse averechtse On the Road. Drieëndertig dagen lang verlaat het koppel de Autoroute du Sud niet en pleisteren ze langs de vijfenzestig morsige parkeer- en stopplaatsen. Met antropologische nauwgezetheid brengen ze verslag uit van het leven in hun rode Volkswagen Combi, tussen uitlaatgassen en kampeertafels of op doortocht zijnde gezinnen. Het met foto's en absurde tekeningen doorspekte boek is meer dan een dagboekachtige kroniek, het vormt ook een indringend en taboeloos portret van hun relatie, overschaduwd door de ziekte van Dunlop, die een paar maanden later aan kanker zal overlijden.

"Na afloop van het Literaturfest kregen we talloze vragen over de beschikbaarheid van het boek. Dat bleek zelfs tweedehands onvindbaar. Er werd druk getwitterd om De autonauten weer tot leven te wekken", zegt Van der Meer. "De laatste Nederlandse uitgave dateerde uit 1986. Zo kwamen we in contact met uitgeverij Meulenhoff, die wel oren had naar een heruitgave. Temeer omdat het dit jaar de honderdste geboortedag van Cortázar is. Meulenhoff gaat trouwens ook zijn beroemde Rayuela, een hinkelspel opnieuw uitgeven."

Schatkamer

Donk en Van der Meer kregen van Meulenhoff de rol van gastcuratoren aangereikt. Voor de drie catalogi van 2014 mogen zij de Meulenhoff-archieven uitspitten en een selectie maken uit vertaalde klassiekers die Meulenhoff sinds 1895 uitgeeft, waaronder nogal wat Nobelprijswinnaars, en ze het Das Mag-label opspelden. Net als zovele andere uitgeverijen na het succes van Stoner (zie verder in deze bijlage) herontdekte Meulenhoff zijn backlist, om ze tot Meulenhoff Schatkamer om te toveren.

"Toch bleek het een hele heksentoer om het boek effectief uitgegeven te krijgen", vertelt Van der Meer. "De vertaalrechten dienden opnieuw geregeld en die bevonden zich bij een stokoude nabestaande in Barcelona, die ons vier maanden liet wachten op een fiat. Verder was het een immense speurtocht om de illustraties en teksten op te snorren: die moesten we van a tot z overtikken, want er was geen zetwerk meer beschikbaar. Toen pas konden onze vaste vormgevers van Studio Vruchtvlees aan de slag. Zo werd het een enorme puzzel om alle radertjes van De autonauten in elkaar te laten passen. En liep het project vertraging op. Maar vrijdag 24 januari ligt het boek eindelijk in vol ornaat in de winkel."

Waar schuilt voor Van der Meer de bekoring van dit grillige, ongrijpbare boek? "Voor het pleidooi van Mutsaers had ik nog nooit van het boek gehoord, moet ik bekennen. De kracht van dit uiterst sympathieke boek zit hem voor mij in het onalledaagse. Cortázar en Dunlop zijn ontdekkingsreizigers in de kantlijn. Hun trip is een absurd maar heel liefdevol uitgevoerd experiment. En Barber van de Pol deed dat in haar vertaling stilistisch mooi recht." Het boek leent zich wellicht ook tot het nareizen van de plekken waar Cortázar en Dunlop hun tenten opsloegen. "Ja, daar zijn we weleens aan begonnen. Maar de troosteloosheid langs de Franse autosnelweg is immens geworden: overal stuit je op precies dezelfde supermarkten met datzelfde assortiment saucijzen en broodjes. Er is heel wat romantiek en verbeeldingskracht nodig om deze reis over te doen."

Van der Meer beseft dat hij met deze heruitgave inspeelt op de heersende trend om slapende meesterwerken weer wakker te kussen. "Absoluut. Natuurlijk lonken we naar Stoner. Dat boek maakte het onmogelijke waar. Het is ondanks de hoge verkoopcijfers authentiek gebleven en onhyperig - wellicht ook omdat je de auteur niet meer in een talkshow kunt opvoeren. (lacht) Maar of we het succes zullen evenaren? Zo overmoedig zijn we niet. We zijn tevreden als we de kosten van de 3.000 gedrukte exemplaren terugverdienen. Meulenhoff Schatkamer en Das Mag willen vooral als curator fungeren. Daar is tegenwoordig grote behoefte aan."

Als tweede herontdekking kondigt Van der Meer een nieuwe editie van Ask the Dust van de Amerikaanse schrijver John Fante aan. En zo maakt Das Magazin zijn belofte waar: zowel een kweekplaats voor jong talent zijn als opfrisser van de traditie.

Julio Cortázar, De autonauten van de kosmosnelweg, Meulenhoff/Das Mag, 416 p., 19,95 euro. Vertaling: Barber van de Pol.

De Morgen schenkt 10 exemplaren van het boek weg. Surf naar www.demorgen.be/wedstrijden

DIRK LEYMAN ■

Hide text

Bestaan er pasklare formules om een vergeten boek weer in de markt te zetten? Nee, want bij het succesvol revalideren van een ingesluimerd meesterwerk speelt ook een portie geluk mee. Al kan de voorspraak van een bekende auteur wonderen verrichten. Dat beseffen Toine Donk en Daniël van der Meer van het Nederlandse tijdschrift Das Magazin maar al te goed. Op hun intussen roemruchte Literaturfesten in Amsterdam laten ze telkens weer schrijvers aan het woord die naargelang hun luim een boek de grond in boren of de hemel in prijzen.

"In mei 2013 hadden we Charlotte Mutsaers te gast. Twintig minuten lang kluisterde zij het overwegend jonge publiek aan haar lippen met een lofrede op De autonauten van de kosmosnelweg van Julio Cortázar en Carol Dunlop", zegt Van der Meer. Het boek uit 1983 bezit dan ook een zekere cultstatus en beschrijft de trip van de Argentijnse schrijver en zijn echtgenote van Parijs naar Marseille. Niet zomaar een reis, maar een heuse averechtse On the Road. Drieëndertig dagen lang verlaat het koppel de Autoroute du Sud niet en pleisteren ze langs de vijfenzestig morsige parkeer- en stopplaatsen. Met antropologische nauwgezetheid brengen ze verslag uit van het leven in hun rode Volkswagen Combi, tussen uitlaatgassen en kampeertafels of op doortocht zijnde gezinnen. Het met foto's en absurde tekeningen doorspekte boek is meer dan een dagboekachtige kroniek, het vormt ook een indringend en taboeloos portret van hun relatie, overschaduwd door de ziekte van Dunlop, die een paar maanden later aan kanker zal overlijden.

"Na afloop van het Literaturfest kregen we talloze vragen over de beschikbaarheid van het boek. Dat bleek zelfs tweedehands onvindbaar. Er werd druk getwitterd om De autonauten weer tot leven te wekken", zegt Van der Meer. "De laatste Nederlandse uitgave dateerde uit 1986. Zo kwamen we in contact met uitgeverij Meulenhoff, die wel oren had naar een heruitgave. Temeer omdat het dit jaar de honderdste geboortedag van Cortázar is. Meulenhoff gaat trouwens ook zijn beroemde Rayuela, een hinkelspel opnieuw uitgeven."

Schatkamer

Donk en Van der Meer kregen van Meulenhoff de rol van gastcuratoren aangereikt. Voor de drie catalogi van 2014 mogen zij de Meulenhoff-archieven uitspitten en een selectie maken uit vertaalde klassiekers die Meulenhoff sinds 1895 uitgeeft, waaronder nogal wat Nobelprijswinnaars, en ze het Das Mag-label opspelden. Net als zovele andere uitgeverijen na het succes van Stoner (zie verder in deze bijlage) herontdekte Meulenhoff zijn backlist, om ze tot Meulenhoff Schatkamer om te toveren.

"Toch bleek het een hele heksentoer om het boek effectief uitgegeven te krijgen", vertelt Van der Meer. "De vertaalrechten dienden opnieuw geregeld en die bevonden zich bij een stokoude nabestaande in Barcelona, die ons vier maanden liet wachten op een fiat. Verder was het een immense speurtocht om de illustraties en teksten op te snorren: die moesten we van a tot z overtikken, want er was geen zetwerk meer beschikbaar. Toen pas konden onze vaste vormgevers van Studio Vruchtvlees aan de slag. Zo werd het een enorme puzzel om alle radertjes van De autonauten in elkaar te laten passen. En liep het project vertraging op. Maar vrijdag 24 januari ligt het boek eindelijk in vol ornaat in de winkel."

Waar schuilt voor Van der Meer de bekoring van dit grillige, ongrijpbare boek? "Voor het pleidooi van Mutsaers had ik nog nooit van het boek gehoord, moet ik bekennen. De kracht van dit uiterst sympathieke boek zit hem voor mij in het onalledaagse. Cortázar en Dunlop zijn ontdekkingsreizigers in de kantlijn. Hun trip is een absurd maar heel liefdevol uitgevoerd experiment. En Barber van de Pol deed dat in haar vertaling stilistisch mooi recht." Het boek leent zich wellicht ook tot het nareizen van de plekken waar Cortázar en Dunlop hun tenten opsloegen. "Ja, daar zijn we weleens aan begonnen. Maar de troosteloosheid langs de Franse autosnelweg is immens geworden: overal stuit je op precies dezelfde supermarkten met datzelfde assortiment saucijzen en broodjes. Er is heel wat romantiek en verbeeldingskracht nodig om deze reis over te doen."

Van der Meer beseft dat hij met deze heruitgave inspeelt op de heersende trend om slapende meesterwerken weer wakker te kussen. "Absoluut. Natuurlijk lonken we naar Stoner. Dat boek maakte het onmogelijke waar. Het is ondanks de hoge verkoopcijfers authentiek gebleven en onhyperig - wellicht ook omdat je de auteur niet meer in een talkshow kunt opvoeren. (lacht) Maar of we het succes zullen evenaren? Zo overmoedig zijn we niet. We zijn tevreden als we de kosten van de 3.000 gedrukte exemplaren terugverdienen. Meulenhoff Schatkamer en Das Mag willen vooral als curator fungeren. Daar is tegenwoordig grote behoefte aan."

Als tweede herontdekking kondigt Van der Meer een nieuwe editie van Ask the Dust van de Amerikaanse schrijver John Fante aan. En zo maakt Das Magazin zijn belofte waar: zowel een kweekplaats voor jong talent zijn als opfrisser van de traditie.

Julio Cortázar, De autonauten van de kosmosnelweg, Meulenhoff/Das Mag, 416 p., 19,95 euro. Vertaling: Barber van de Pol.

De Morgen schenkt 10 exemplaren van het boek weg. Surf naar www.demorgen.be/wedstrijden

DIRK LEYMAN ■

Hide text

In 1974 liet Kraftwerk de wereld kennismaken met Autobahn, een album volledig gewijd aan wat welbeschouwd niet meer is dan een indrukwekkende verzameling asfalt, beter bekend als de snelweg. Hoe banaal in gebruik ook - je rijdt, ongehinderd door tegenliggers, van A naar B -, Kraftwerk toverde de monotone grijze vlakte om tot een speelse elegie voor de moderne tijd en het wirtschaftswunder, en leverde een mijlpaal in de elektronische muziek af. Of de Duitse pioniers Julio Cortázar geïnspireerd hebben om de autostrade als onderwerp van een literaire reis te nemen, wordt in De autonauten niet duidelijk maar gezien het commercieel succes van de plaat mag men wel dromen van een invloed.

Cortázars idee stamt uit 1978, maar het duurt nog vier jaar voor hij effectief samen met zijn vrouw Carol Dunlop de baan op trekt. Hun uitgangspunt? De snelweg tussen Parijs en Marseille afrijden en halt houden bij elke parkeerplaats à rato van twee aires per dag. En natuurlijk doen ze dat in een iconisch volkswagenbusje dat Cortázar omdoopt tot Fafner, naar de draak uit Wagners Siegfried . Zodra Fafner volgestouwd is met proviand, de nodige liters whisky, boeken en twee typmachines, vertrekt het duo op expeditie. Aan een slakkengangetje weliswaar, want er zijn nogal wat parkeerplaatsen aan te doen. Soms spenderen Julio en Carol nauwelijks een half uur op de snelweg, zodat ze tussendoor alle tijd hebben om te luieren, te lezen, en hun wetenschappelijke bevindingen in een hilarisch reisverslag te gieten.

Door die omkering, door de snelweg net kunstmatig traag af te rijden, wordt hij omgevormd tot een wonderlijke, herbetoverde wereld. Wc-hokjes blijken piramides, vuilnisbakken worden Teutoonse ridders, verkeerspaaltjes heksenhoeden - in de gauwte achtergelaten na een sabbat? - en een lege leiband die ooit een hond bevatte, wordt een ketting die een neushoorn in bedwang hield, een rinoceros die nu in de luttele bosjes ronddwaalt en argeloze automobilisten belaagt. De twee ontdekkingsreizigers ontwaren schitterende details, catalogiseren fauna en flora van het utopische Parklandia waar de gewone automobilist aan voorbijraast.

Maar elke ontdekkingsreis kent haar gevaren, demonen zoals Argentijn Cortázar ze noemt. Op de achtergrond brandt de Falkland- oorlog, het duo weet zich achtervolgd door gendarmes en wegenwerkers die hun rust verstoren en, erger, Carol lijdt aan een mysterieuze ziekte die hen eerder al noopte om hun expeditie uit te stellen. Daarover pent Cortázar de volgende mooie woorden neer: 'Weet, bleke lezer, dat iedere keer dat iemand ervan afziet echt te sterven, een echte geboorte het gevolg is, die des te hachelijker en smartelijker is daar je uit de duisternis tevoorschijn komt zonder andere moeder dan jezelf, zonder andere weeën dan een wil die je niet altijd even goed begrijpt.'

De autonauten werd na jaren afwezigheid op de Nederlandse markt, weer in een schitterende editie uitgebracht, vooral dankzij de inspanningen van schrijfster Charlotte Mutsaerts en in samenwerking met het tijdschrift Das Magazin , dat zo zijn onmisbare waarde in het literaire landschap bewijst.

DE AUTONAUTEN VAN DE KOSMOSNELWEG ****

Julio Cortázar & Carol Dunlop , Das Magazin & Meulenhoff (originele titel: Los autonautas de la cosmopista), 414 blz., ? 19,95.

FOCUS TRAKTEERT

WWW.KNACKFOCUS.BE

Wij mogen 10 exemplaren van het recentste nummer van Das Magazin weggeven. Kijk snel op pagina 97.

RODERIK SIX

Hide text

In 1974 liet Kraftwerk de wereld kennismaken met Autobahn , een album volledig gewijd aan wat welbeschouwd niet meer is dan een indrukwekkende verzameling asfalt, beter bekend als de snelweg. Hoe banaal in gebruik ook - je rijdt, ongehinderd door tegenliggers, van A naar B -, Kraftwerk toverde de monotone grijze vlakte om tot een speelse elegie voor de moderne tijd en het wirtschaftswunder, en leverde een mijlpaal in de elektronische muziek af. Of de Duitse pioniers Julio Cortázar geïnspireerd hebben om de autostrade als onderwerp van een literaire reis te nemen, wordt in De autonauten niet duidelijk maar gezien het commercieel succes van de plaat mag men wel dromen van een invloed.

Cortázars idee stamt uit 1978, maar het duurt nog vier jaar voor hij effectief samen met zijn vrouw Carol Dunlop de baan op trekt. Hun uitgangspunt? De snelweg tussen Parijs en Marseille afrijden en halt houden bij elke parkeerplaats à rato van twee aires per dag. En natuurlijk doen ze dat in een iconisch volkswagenbusje dat Cortázar omdoopt tot Fafner, naar de draak uit Wagners Siegfried . Zodra Fafner volgestouwd is met proviand, de nodige liters whisky, boeken en twee typmachines, vertrekt het duo op expeditie. Aan een slakkengangetje weliswaar, want er zijn nogal wat parkeerplaatsen aan te doen. Soms spenderen Julio en Carol nauwelijks een half uur op de snelweg, zodat ze tussendoor alle tijd hebben om te luieren, te lezen, en hun wetenschappelijke bevindingen in een hilarisch reisverslag te gieten.

Door die omkering, door de snelweg net kunstmatig traag af te rijden, wordt hij omgevormd tot een wonderlijke, herbetoverde wereld. Wc-hokjes blijken piramides, vuilnisbakken worden Teutoonse ridders, verkeerspaaltjes heksenhoeden - in de gauwte achtergelaten na een sabbat? - en een lege leiband die ooit een hond bevatte, wordt een ketting die een neushoorn in bedwang hield, een rinoceros die nu in de luttele bosjes ronddwaalt en argeloze automobilisten belaagt. De twee ontdekkingsreizigers ontwaren schitterende details, catalogiseren fauna en flora van het utopische Parklandia waar de gewone automobilist aan voorbijraast.

Maar elke ontdekkingsreis kent haar gevaren, demonen zoals Argentijn Cortázar ze noemt. Op de achtergrond brandt de Falkland- oorlog, het duo weet zich achtervolgd door gendarmes en wegenwerkers die hun rust verstoren en, erger, Carol lijdt aan een mysterieuze ziekte die hen eerder al noopte om hun expeditie uit te stellen. Daarover pent Cortázar de volgende mooie woorden neer: 'Weet, bleke lezer, dat iedere keer dat iemand ervan afziet echt te sterven, een echte geboorte het gevolg is, die des te hachelijker en smartelijker is daar je uit de duisternis tevoorschijn komt zonder andere moeder dan jezelf, zonder andere weeën dan een wil die je niet altijd even goed begrijpt.'

De autonauten werd na jaren afwezigheid op de Nederlandse markt, weer in een schitterende editie uitgebracht, vooral dankzij de inspanningen van schrijfster Charlotte Mutsaerts en in samenwerking met het tijdschrift Das Magazin , dat zo zijn onmisbare waarde in het literaire landschap bewijst.

DE AUTONAUTEN VAN DE KOSMOSNELWEG ****

Julio Cortázar & Carol Dunlop , Das Magazin & Meulenhoff (originele titel: Los autonautas de la cosmopista), 414 blz., ? 19,95.

FOCUS TRAKTEERT

WWW.KNACKFOCUS.BE

Wij mogen 10 exemplaren van het recentste nummer van Das Magazin weggeven. Kijk snel op pagina 97.

RODERIK SIX ■

Hide text

De bekende destijds in Parijs wonende Argentijnse schrijver en zijn schrijvende/fotograferende Canadese vrouw vatten in 1978 het plan op om langs de autosnelweg van Parijs naar Marseille te reizen zonder van de weg af te gaan, overnachtend op de parkeerplaatsen en in motels. Dit plan realiseerden zij met een kampeerbusje van 23 mei tot 23 juni 1982 en dit boek bevat het relaas van hun 'expeditie'. Als echte ontdekkingsreizigers houden zij van dag tot dag een reisjournaal bij gevolgd door een 'wetenschappelijk' verslag van hun bevindingen langs de snelweg, afgewisseld door korte beschouwingen over het reizen, over hun liefde, over vriendschappen, boeken, etc., verlucht met vele foto's en tekeningetjes. Zij hanteren een speelse stijl met een mengsel van zachtmoedige humor en tederheid. Ondanks het luchtige thema bevat het boek ook passages die vragen om enige literaire leeservaring. Een bijzondere dimensie verkrijgt het boek als men weet dat de beide schrijvers kort na deze reis zijn overleden. Van Cortázar verschenen in ons land zeven verhalenbundels en drie romans in vertaling. Vrij kleine druk en ruime interlinie. Hide text